آشنایی با انواع برنج ایرانی

۰۴شهریور

به طور کلی برنج یکی از پر مصرف ترین وعده های غذایی در ایران است که در کنار اغلب غذاهای ایرانی نظیر قیمه، قرمه سبزی، کباب و … به عنوان ناهار و یا شام سرو می گردد. کشورهایی نظیر هندوستان، چین و فیلیپین بیشترین کشت برنج را در دنیا به خود  اختصاص داده اند. برنج ایرانی نیز یکی از قدیمی ترین و مرغوب ترین انواع برنج در دنیا است که عطر و طعم بی نظیرش طرفداران زیادی دارد. هدف از ارائه این مقاله آشنایی با انواع برنج ایرانی است. نزدیک به ۸۰ درصد کشت برنج ایرانی مربوط به استان های گیلان و مازندران است. البته استان های دیگری نظیر گلستان، اصفهان و خوزستان نیز اقدام به کاشت و برداشت برنج می کنند اما به خاطر شرایط متغیر آب و هوایی به عنوان زیستگاه دائمی برنج ایرانی محسوب نمی شوند. برنج از آن دسته محصولات کشاورزی است که کاشت، داشت و برداشت بسیار سختی دارد و نیازمند آب فراوانی است و دلیل این که برنج ایرانی بیشتر در شمال کشت می شود وفور آب در این منطقه از کشور می باشد. برنج های ایرانی اغلب با برندهای مختلف نظیر موسوی طارم، صدری هاشمی، گلستان، سنگ طارم، باب خانه، نمونه، برنج بی نام، فریدونکنار، فرشاد، طارمی محلی و… شناخته می شوند. برندهای گوناگون برنج در ایران در واقع از گونه های مختلف برنج ایرانی برای تولید محصول خود استفاده می کنند.

انواع گونه های برنج ایرانی

همانطور که می دانید برنج جایگاه ویژه ای در سفره مردم ایران دارد اما با توجه به گستردگی بازار انواع برنج داخلی و خارجی در کشور بهتر است قبل از اقدام برای خرید آن، ابتدا با خصوصیات برنج خوب و با کیفیت آشنا شوید. چرا که با توجه به میزان مصرف این محصول در رژیم غذایی اکثر ایرانیان، شناسایی یک برنج مرغوب و با کیفیت برای حفظ سلامتی ضروری خواهد بود.گفتنی است  برنج  ایرانی نسبت به اغلب برنج های خارجی که در ایران به فروش می رسند از کیفیت بالاتری برخوردار است بنابراین در این بخش به معرفی انواع گونه های برنج ایرانی می پردازیم. به طور کلی برنج ایرانی در یکی از گونه های طارم، پر محصول، صدری، گرده، چمپا، چرام، سبوس دار و … قرار می گیرد. که هر کدام دارای ویژگی های مختص به خود هستند در ادامه به معرفی بیشتر گونه های برنج ایرانی می پردازیم.

• برنج صدری

برنج صدری که اغلب در گیلان کشت می‌شود یکی از با کیفیت ترین برنج های ایرانی است که دارای پروتئین بیشتری نسبت به دیگر گونه های برنج ایرانی می باشد، به طوری که اگر بین دو دست مالیده شود، چربی آن حس خواهد شد. برنج صدری جزو برنج های دانه بلند ایرانی محسوب می شود

انواع برنج صدری:

برنج صدری دم سیاه درجه یک

یکی ازگرانترین برنج های ایرانی، برنج صدری دم سیاه است که به خاطر قد بسیار کشیده و استخوانی اش مورد توجه خیلی از مشتریان قرار گرفته است. اما این تمام ماجرا نیست. طعم این برنج به حدی خوب است که به تنهایی و بدون خورش نیز قابل خوردن می باشد. عطر بی نظیر برنج صدری دم سیاه هنگام پخت همه جا را فرا می گیرد.

برنج زرد دم استخوانی

برنج زرد دم استخوانی، دیگر عضو خانواده صدری است که حتی نسبت به دم سیاه از  قد کشیده تر و بهتری برخوردار است. اما با این وجود از نظر عطر و طعم برنج دم سیاه بهتر از زرد دم است و همین مساله باعث شده است تا این برنج ارزان تر به فروش برسد و کشاورزان نیز این برنج را کمتر کشت می کنند.

برنج صدری دودی

در میان انواع برنج صدری فقط از نوع دم سیاه آن، برنج دودی تولید می شود. به این ترتیب با توجه به ارزشمند بودن برنج دم سیاه این نوع محصول یعنی برنج صدری دم سیاه دودی یکی از بالاترین قیمت ها را در میان برنج های ایرانی دارد. به همین خاطر تولید آن نیز بسیار اندک است.

برنج صدری حسن سرایی

خیلی ها برنج صدری حسن سرایی را با نام صدری ممتاز می شناسند. این برنج از لحاظ مشخصات ظاهری و کیفیت بیشتر شبیه به برنج دم زرد است حتی عطر و مزه حسن سرایی نیز بسیار مشابه با دم زرد است و در یک سطح قرار دارند. تشخیص این دو نوع از هم تنها از روی شالی ممکن خواهد بود.

• برنج طارم

برنج طارم که مبدأش مازندران است، از صدری قدری کوتاه تر و چاق‌تر بوده اما تقریبا دارای همان چربی برنج صدری است. برنج طارم ساعت ها پس از پخت خوشمزه و با کیفیت می ماند. همچنین یکی از مرغوب ترین انواع برنج طارم برنج دم سیاه است که از ویژگی های بارز آن می توان به عطر و پخت بسیار مناسبش اشاره کرد. دانه های این برنج بعد از پخت به اندازه کافی قد کشیده و حجیم می شوند. این برنج بعد از پخت تا دو الی سه بار گرم کردن نیز کیفیت اولیه خود را حفظ می کند. برنج طارم به عنوان یکی از خوش عطرترین نمونه از برنج های ایرانی در سراسر دنیا شناخته می شود و صادرات آن نیز از رونق بسیار مناسبی برخوردار است. در ادامه به انواع این نوع برنج اشاره خواهیم کرد.

انواع برنج طارم

برنج موسی طارم

طول این نوع از برنج طارم پیش از پخت حدود ۷٫۵ میلی متر است که بعد از پخت به حدود ۱۳ میلی متر می رسد. مقدار متوسط عملکرد شلتوک برای برنج موسی طارم حدود ۳۹۰۰ کیلوگرم در هر هکتار می باشد.

برنج طارم دیلمانی

از دیگر انواع برنج های طارم نوع دیلمانی آن است که بیشتر در غرب استان مازندران کشت می شود. این برنج از پخت بسیار عالی و  همچنین طعم و بوی بسیار مناسبی برخوردار است. طول دانه های این برنج قبل از پخت حدود ۷٫۹۰ و پس از پخت نیز  به ۹٫۲۴ میلی متر می رسد. کیفیت خوب این برنج موجب شده است تا برنج طارم دیلمانی فروش خوبی در بازار داشته باشد.

برنج سنگ طارم

برنج سنگ طارم یکی دیگر از نمونه های معروف و کاربردی برنج طارم است که دارای کیفیت بسیار مناسبی است و به واسطه خوش عطر و طعم بودن و همچنین  نوع پخت مناسبی که دارد، بسیار پر فروش است. میزان پروتئین موجود در برنج سنگ طارم حدود، ۸٫۸ درصد است. به همین خاطر این برنج دارای ارزش غذایی بسیار بالایی نیز می باشد.

برنج طارم رشتی

برنج طارم رشتی نیز طعم بسیار خوبی دارد و زبانزد خاص و عام می باشد. طارم رشتی را معمولا به عنوان یکی از نمونه بسیار خوب از برنج های قلمی می شناسند. با توجه به نوع پخت و طعم و عطری که این نوع برنج دارد، معمولا افراد بسیار زیادی طارم رشتی را به نمونه های مختلف دیگر ترجیح می دهند.

برنج شه طارم عطری فریدونکنار

برنج طارم مخصوص فریدونکنار

• برنج هاشمی

یکی از گونه های برتر و خوش پخت برنج ایرانی، برنج هاشمی است. یوسف هاشمی کشاورزی است که این برنج را در سال ۱۳۶۴ کشف کرده و در اوایل سال های ۱۳۷۰ به تولید انبوه رسانیده است و علت نام گذاری این برنج به نام هاشمی نیز به خاطر نام همین کشاورز است. این نوع از برنج ایرانی مقاومت مناسبی در برابر آفت ‌های برنج دارد. زیرا به خاطر باریک بودن ساقه، اجازه حضور کرم ساقه خوار در درون خود را نمی دهد. به همین خاطر است که این برنج نیاز به سم کمتری برای دفع آفات دارد. علاوه بر این برنج هاشمی یکی از انواع برنج های قدبلند ایرانی به شمار می‌آید که در دو نوع کلی به نام های برنج هاشمی سرد و برنج هاشمی گرم کشت می شود. نوع سرد آن ، ساقه باریک تری نسبت به نوع گرم دارد. برند هاشمی انواع مختلفی از برنج را نظیر طارمی، دودی، نیم دانه و … در بازار به فروش می رساند برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:

برخی از انواع برنج هاشمی

برنج شکسته هاشمی

این نوع برنج همان برنج هاشمی اعلاء گیلان است با این تفاوت که  از دانه های شکسته حاصل از  الک کردن دانه های کامل برنج به دست می آید. البته گفتنی است دانه های این برنج از نیم دانه بزرگتر است و حتی دانه برنج کامل نیز در این محصول دیده می شود. این محصول در عین برخورداری از کیفیت عالی قیمت بسیار مناسبی هم دارد و همین مساله باعث شده تا طرفداران زیادی داشته باشد.

برنج نیم دانه هاشمی

برنج نیم دانه هاشمی از محصولات گیلان است که از برنج شکسته ریز تر است و به همین خاطر مناسب تهیه غذاهای ته چین مرغ، استانبولی و همچنین انواع چاشنی، شیرینی، شیر برنج و غذاهایی از این قبیل است. این محصول به خاطر برخورداری از قیمت و کیفیت مناسب طرفدارهای زیادی دارد.

• برنج بی نام ایرانی

برنج بی نام از ارقام پر محصول برنج محسوب می شود که حاصل تغییرات ژنتیکی در برنج های ایرانی است. پس از آزمایش های گوناگونی که بر روی این برنج در استان مازندران انجام گردید مهندسان کشاورزی متوجه شدند که این نوع برنج از قابلیت تولید بالایی برخوردار است. از دیگر ویژگی های این برنج این است که بعد از پخته شدن نرم و خوش خوراک خواهد بود، اما این برنج با تمام خصوصیات خوبی که دارد به دلیل ساختارش، دچار تورم و گرد شدن می شود و به همین دلیل از بازار فروش خوبی برخوردار نیست و با قیمت های پایین تری نسبت به دیگر برنج های ایرانی به فروش می رسد.

• برنج مخلوط ایرانی

گاهی اوقات مخلوطی از گونه های مختلف برنج ایرانی در قالب یک محصول عرضه می شود. لازم به ذکر است کشت این محصولات به شکل مخلوط بوده و نه این که در زمان برداشت آنها را با یکدیگر مخلوط نمایند بهترین ترکیب برنج ایرانی، مخلوط برنج های سنگ طارم با هاشمی است که از کیفیت بالایی برخوردار است و از قدیمی ترین گونه های برنج مرغوب ایرانی محسوب می شود.

• برنج قهوه ای گلستان

برنج قهوه‌ای گلستان یکی از محصولات برنج گلستان است که از برنج سفید یک لایه اضافه‌تر دارد و همین لایه نازک، منبع غنی از فیبر و ویتامین می باشد. بنابراین  اگر می‌خواهید رژیم غذایی سالم تری داشته باشید، حتما برنج قهوه‌ای را در برنامه غذایی هفتگی خود بگنجانید. در واقع برنج قهوه‌ای سرشار از ویتامین آ، ویتامین ب ۳، ویتامین ب۱، ویتامین ب۶، منگنز، فسفر، آهن و اسید فولیک است. گفتنی است برنج قهوه ای برای پخت به زمان بیشتری نسبت به برنج سفید نیاز دارد ولی با توجه به خصوصیات مذکور قطعا ارزشش را خواهد داشت.

• برنج لنجان

برنج لنجان یکی دیگر از انواع گونه های برنج‌ ایرانی است؛ که در شهر لنجان اصفهان کشت می‌شود. شهر لنجان مهم‌ترین تولیدکننده برنج در استان اصفهان محسوب می شود. این برنج از نوع چمپا، خوش‌بو و خوش طعم است. در حال حاضر تولید این نوع برنج کمتر شده و بیشتر در همان منطقه و شهر اصفهان مصرف می‌ گردد.