تاریخچه شب یلدا و راهنمای انتخاب آجیل شب یلدا

09دسامبر

همه ما خاطرات شیرینی از شب یلدا و میهمانی ها و دورهمی های خانوادگی خود داریم و هر سال این شب زیبا را در کنار پدربزرگ ها و مادربزرگ ها جشن می گیریم.

شب یلدا یا شب چله ، یکی از بزرگ ترین و کهن ترین جشن های ایرانیان است. سابقه این جشن باستانی ایرانی به سال هایی بازمیگردد که داریوش در ایران حکومت می‌کرد و قدمت آن به ۸۰۰۰ سال پیش برمیگردد. اما خوشبختانه این جشن باشکوه و کهن تابحال فراموش نشده و هر سال با ذوق بیشتری توسط مردم ایران برگزار می شود.

سنت قدیمی شب نشینی با پدربزرگ ها و مادربزرگ ها

 

ایرانیان باستان اعتقاد داشتند که خورشید در شب یلدا متولد شده است و این شب را نماد برکت و روشنایی و سلامتی می دانستند. البته این سنت قدیمی تنها مختص ایران امروز نیست و کشورهایی که در سال های بسیار کهن، جزو ایران بودند، مانند افغانستان، پاکستان، هند و کشمیر نیز شب یلدا را مانند ایرانیان جشن می‌گیرند.

شب یلدا، بلندترین شب سال است و در این شب خانواده ها و اقوام ایرانی، حتی یک ثانیه بیشتر کنار هم بودن را جشن می گیرند. این شب به یادماندنی و مقدس ایرانیان از غروب سی ام آذر آغاز می شود و تا نیمه شب، یعنی اول دی ماه طول میکشد.

علت اینکه نام این شب را چله گذاشتند، بسیار زیبا و شایان ذکر است. وقتی غروب سی ام آذر ماه فرا می رسید، خانواده های کوچک، هرچه را که در منزل داشتند و برای بزرگان خود لایق میدانستند، به همراه یک چراغ دستی با خود برمی داشتند و به میهمانی میرفتند.

تصور کنید کوچه ها و خیابان های شهر در این شب پر از چراغ های زیبا می شد. بنابراین، به خاطر فراوانی چراغ ها (چهل چراغ)، این شب را شب چهله یا چله نامیدند و البته عده ای دیگر می گویند چون زمستان از فردای شب یلدا آغاز می شود، آن را شب چله می نامند.

نقش اصلی دورهمی های شب یلدا را پدربزرگ ها و مادربزرگ ها ایفا می کنند. آن ها در این شب قصه های قدیمی و خاطرات طول و دراز سال های جوانی شان را تعریف می کنند و جوانان و بچه ها دور آن ها جمع می شوند و این خاطرات شنیدنی را با دل و جان گوش می دهند.

در شب یلدا، بیشتر خانه ها به سنت قدیمی کرسی می گذارند و دور آن جمع می شوند و تنقلات و میوه های روی کرسی را نوش جان می کنند. زیرا در گذشته های بسیار دور، سنت بر این بود که مردم در شب یلدا، دور آتش جمع شوند و بعدها آتش که نماد خورشید بود، جای خود را به کرسی یا بخاری داد.

یکی از سنت های قدیمی شب یلدا که در بیشتر خانه های ایرانی رواج دارد، خواندن دیوان حافظ و تفال بر آن است. گویا از ایران قدیم، همیشه در هر خانه ایرانی یک دیوان حافظ وجود داشته تا در شب های عید ایرانیان بتواند آن ها را همراهی کند.

علاوه بر دیوان حافظ، شاهنامه فردوسی نیز همراه شب های یلدای ما ایرانیان است. کسی که شعرخوانی می داند در شب یلدا تفالی بر دیوان حافظ می زند و به صورت تک تک یا دسته جمعی برای حاضرین فال می گیرد.

تفال بر دیوان حافظ از سنت های شبِ یلدا

 

مراسم عروسی در شب یلدا

در ایران باستان ، رسم بر این بوده که عروسی های پاییز را تا جایی که مقدور بوده در شب یلدا برگزار کنند. در روز سی ام آذر، عروس را در حمام زنانه و داماد را در حمام مردانه برای جشن عروسی آماده می کردند و لباس های نو به او می پوشاندند.

اقوام درجه یک عروس و داماد در حمام آن ها را همراهی می کردند و جشنی مفصل در حمام به پا می کردند و در همان جا به رقص و پایکوبی مشغول می شدند. اقوام دورترهم مقابل حمام می ایستادند و تا خارج شدن عروس و داماد از حمام هلهله و شادی می کردند.

داماد به همراه خانواده اش خنچه کادویی برای عروس می آورد و شام را مهمان خانه پدری عروس بود. پس از گذشت شب یلدا نیز ۲ روز دیگر جشن و پایکوبی عروسی ادامه داشت.

تنقلات و آجیل شب یلدا

از آنجا که اقوام ایران باستان ،رنگ قرمز را نماد شادی و سمبل نور خورشید می دانستند، سفره شب یلدا، را با رنگ قرمز تزیین می کردند و میوه های قرمز که انار و هندوانه و سیب قرمز عضو اصلی آن بود را روی سفره می چیدند.

انار، عضو جدایی ناپذیر سفره شبِ یلدا و به علت دانه های زیادش، نماد برکت و روزی زیاد بود. شام شب یلدا نیز، مانند دیگر اعیاد باستانی ایرانی، سبزی پلو و ماهی بوده است و چای و سماور مانند همیشه، همراه شب نشینی های یلدایی بوده است.

علاوه بر این، آجیل شب یلدا ترکیبی از پسته، بادام، فندق، گردو، توت خشک، سنجد، کشمش، انجیر خشک، توت خشک،گندم برشته، شاهدانه برشته و برگه های آلو و زرد آلو و دیگر میوه های خشک می باشد. آجیل شب یلدا از دیرباز به عنوان یک خوراکی سالم در سفره ها خودنمایی می کند. میوه ها و آجیل شب یلدا ،تنقلاتی است که میهمانان در این شب طولانی می خورند و از طعم انار شیرین و هندوانه های پایانی سال در شب نشینی اول زمستان لذت می برند.

آجیل شب یلدا مخلوطی از مغزها و میوه های خشک