آشنایی با اصول طب سنتی

با وجود پیشرفت تکنولوژی و توسعه طب مدرن در کشورها، باز هم شاهد حفظ جایگاه طب سنتی به خاطر محبوبیت های تاریخی و فرهنگی این طب در جوامع مختلف هستیم. با توجه به این که همیشه گفته می شود پیشگیری بهتر از درمان است، بنابراین راه های ساده به منظور جلوگیری از بیماری، نظیر مصرف غذاهای متناسب با نوع مزاج افراد و رعایت بهداشت و نظافت یکی از اصول اولیه در طب سنتی محسوب می شود. در واقع طب سنتی توصیه می کند که هر شخص برای حفظ سلامتی خود در ابتدا باید طبع اصلی و اکتسابی خود را بشناسد و سپس غذای مناسب طبع خود را در رژیم غذایی روزانه مصرف نماید. آشنایی با اصول طب سنتی در حفظ سلامتی شما بسیار موثر است، بنابراین پیشنهاد می کنیم ادامه این مطلب را مطالعه فرمایید.

طب سنتی چیست؟

به منظور آشنایی با اصول طب سنتی خوب است که در ابتدا با مفهوم طب سنتی آشنا شویم. طب سنتی در واقع به مجموعه ای از دانش، مهارت ها و شیوه های مبتنی بر تئوری ها، اعتقادات و تجربیات بومی فرهنگ های مختلف اشاره دارد که در حفظ سلامتی افراد، پیشگیری بیماری ها ، تشخیص، بهبود و یا درمان بیماری های جسمی و روانی به کار می رود. درمان بیماری ها به کمک گیاهان دارویی محبوب ترین نوع طب سنتی در جهان محسوب می شود. همچنین گفته می شود که تقریبا یک سوم جمعیت جهان، به داروهای شیمیایی موثر دسترسی ندارند و تهیه داروهای سنتی و جایگزین ایمن و مؤثر می تواند راهی مهم برای درمان بیماری و افزایش عمر آنها محسوب شود.

طب سنتی در ایران

طب سنتی ایران با بیش از ۷۰۰۰ سال قدمت، برگرفته از کتب معتبر دانشمندان مشهوری نظیر ابن سینا، زکریای رازی، اهوازی ‏ارجانی و … می باشد که اصول طبابت را  مبتنی بر چهار طبیعت مزاج انسان یا همان اخلاط اربعه دانسته اند. اخلاط اربعه ذکر شده در این منابع قدیمی طب سنتی شامل بلغم، صفرا، سودا و خون می شود. همچنین گرمی و سردی مزاج افراد نیز در تشخیص و درمان بیماری موثر بوده است. گفتنی است کتاب های طب سنتی دانشمندانی همچون زکریای رازی و به ویژه ابن سینا در جهان شهرت زیادی دارند، به طوری که نزدیک به ۵۰۰ سال است برخی از مباحث معروف این کتاب ها در دانشکده های اروپایی و آسیایی توسط اساتید تدریس می شود. باید گفت طب سنتی، یک مکتب طبی سرآمد و شناخته شده در جهان به شمار می آید، اما عدم آگاهی از اصول و مبانی این مکتب طبی و همچنین مصرف و کاربرد غیرعلمی تدابیر و دستورات آن ممکن است عواقب ناگواری را در سلامت شما رقم بزند. بنابراین قبل از مصرف خودسرانه داروهای گیاهی بهتر است در این خصوص اطلاعات لازم را به دست آورید و یا با یک پزشک طب سنتی مشورت کنید. در بخش های بعدی به اصول اولیه این طب می پردازیم.

اهمیت مزاج شناسی در طب سنتی

مزاج شناسی مهم ترین مبانی طب سنتی محسوب می شود. جالب است بدانید نوع غذا، نوشیدنی، لباس، استراحت روزانه و همچنین حالات روحی و روانی به طور مستقیم با مزاج افراد در ارتباط است، بنابراین هر شخص با شناخت درست مزاج خود می تواند یک زندگی سالم، طبیعی و پر از آرامش را تجربه کند. پزشکان در گذشته از راه حس لمس و دریافت گرمی و سردی در بدن اشخاص، گرمی و سردی مزاج آنها را تشخیص می دادند، البته این تشخیص بر این اساس بود که این گرمی و سردی به سبب عوامل عارضی خارجی ایجاد نشده باشد. امروزه نیز مزاج شناسی با استفاده از علائم ظاهری افراد نظیر رنگ پوست، رنگ مو، میزان رشد مو در بدن، حالات روحی، شکل و فرم عضلات و اعضای بدن و دیگر ویژگی ها صورت می گیرد. طبق اعتقاد طب سنتی ایران عدم هماهنگی بین مزاج افراد و غذای آنها می تواند موجب اختلال در اندام های ‏داخلی مثل قلب و ریه شده که در نتیجه آن شخص احساس بیماری می کند. همچنین توجه به گرمی و سردی غذاها نیز در طب سنتی بسیار پراهمیت است. چرا که این طب معتقد است مصرف خوراکی های سرد همچون هلو، ‏هنداونه ،خیار، توت فرنگی، جو، برنج ،گوشت گاو، ماهی و مرغ،  ارزش غذایی منفی در شخص ایجاد کرده و خوردن آنها در افراد دارای مزاج سرد سبب‏ رخوت، سستی، ضعف عمومی، رنگ پریدگی،‌ بی حالی، کم حوصلگی، کاهش نیروی ‏جنسی ،پرخوابی و  … می شود. خوردن غذاهای گرم نظیر گردو، نارگیل، کاکائو، ‏خرما،‌ کنجد، گوشت شتر، گوشت کبوتر نیز باعث بالا رفتن فشارخون، ‏برافروختگی چهره،‌ کم خوابی ، جوش صورت واحتمالاً کهیر و جوش های چرکی در افراد دارای مزاج گرم خواهد شد.‏

روش های مختلف درمان با طب سنتی

گیاه درمانی (Phytotherapy)

به درمان بیماری های مختلف جسمی و روحی با استفاده از گیاهان، گیاه درمانی گفته می شود. شایان ذکر است یکی از روش های قدیمی و محبوب طب سنتی در جهان، طب گیاهی است.

ماساژ درمانی (Massage therapy)

ماساژ درمانی می تواند به درمان بیماری های عضلانی، اسکلتی، گوارشی، سردردها، رفع استرس و افسردگی، بهبودی جریان خون و افزایش اکسیژن رسانی به بافت ها و بهبودی ده ها بیماری دیگر کمک کند. معروف ترین ماساژهای درمانی عبارتند از: ایروودا، یومیهو، تای ماساژ، ماساژهای آرام بخش و ماساژهای زیبایی.

شیاتسو (Shiatsu)

شیاتسو به علم فشردن نقاط حیاتی بدن برای سلامتی، توسط انگشتان دست گفته می شود. شیاتسو در واقع یک تکنیک سالم و مؤثر است که بیشتر به عنوان یک درمان پیشگیری کننده استفاده می شود. می توان گفت شیاتسو شکل دیگری از فیزیوتراپی است که در درمان بیماری های خاص نظیر استرس، تنش، افسردگی و یا بی خوابی مورد استفاده قرار می گیرد.

حجامت (Cupping)

حجامت در زبان فارسی به معنی مداوا است و یک روش خون گیری محسوب می شود که جهت پیشگیری از بیماری ها و درمان بعضی بیماری ها نظیر آسم، اعتیاد به مواد مخدر، نارسایی هضم غذا، سردردهای میگرنی و اعصاب، چربی خون، غلظت خون و بیماری های پوستی کاربرد دارد. حجامت خشک بدون تیغ و خون گیری است در حالی که حجامت تر همراه با خون گیری می باشد.

بادکش درمانی (Dry cupping)

بادکش درمانی با ایجاد مکش در نقاط مختلف بدن موجب انبساط عروقی بدن و انحراف مواد از نقطه خاص می شود که به این عمل، حجامت خشک نیز می گویند. انجام بادکش و چرخاندن لیوان بر روی بدن افرادی که از سکته مغزی و قلبی فلج شده اند، باعث بهبودی آنها خواهد شد. در بعضی بیماران نیز انجام این عمل باید با ترکیبی از روغن های مخصوص صورت بگیرد.

 زالو درمانی (Leech therapy)

یکی دیگر از روش های خون گیری طبی، زالو درمانی است که به خاطر نحوه خون گیری و همچنین ماده هیرودین که توسط زالو وارد بدن انسان می شود، در طب سنتی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در واقع در بزاق زالو ماده ضد انعقادی وجود دارد که منجر به رقیق شدن خون و باز شدن عروق تنگ خواهد شد که در نتیجه آن خون رسانی و اکسیژن رسانی به موضع و یا عضو افزایش می باید. البته لازم است بدانید هر زالویی نمی تواند اثر درمانی داشته باشد و زالوهایی که خاصیت درمانی دارند، زیر نظر متخصصین پرورش داده می شوند.

فصد (رگ زدن) (Fasd)

فصد نیز یکی دیگر از راه های خون گیری در طب سنتی است. این عمل باعث دفع بسیاری از سموم بدن به خصوص در مواقع غلبه سودا شده  و منجر به دفع مواد زائدی می شود که در خون رسوب و افزایش پیدا کرده است. عمل فصد یا همان رگ زدن باید حتما توسط افراد ماهر و متخصص صورت گیرد. فصد می تواند در درمان کمردرد سیاتیکی، هموروئید، پاکسازی طبایع غالب، بیماری های گوارشی و… موثر باشد.

 آب درمانی یا آبزن ها (Hydrotherapy)

یکی از روش های طب سنتی که به همراه اسانس های گیاهی  و یا بدون آنها انجام می شود آب درمانی است. این روش از طب سنتی نیز کاربرد زیادی برای بهبود لرزش، ضایعات پوستی، دردهای مفاصل و سیاتیک دارد و با گرم کردن و افزایش رطوبت بدن می تواند به نشاط و تقویت بدن، تقویت عضلات و اصلاح منافذ بدن کمک کند.